The earliest known history of Tunceli or the old name of Dersim is that the archaeological findings of the scientific excavations revealed BC. It extends to 5500s. This ancient city, which has traces of the civilizations that existed from the prehistoric times up to the present day; the mound, which is waiting for scientific excavation, has a rich culture which must be examined in every field with examples of religious, military and civil architecture. The most important part of the cultural richness of the province is the religious architectural works which are shaped by the beliefs and art understanding of different cultures that have maintained their lives in these lands. These architectural structures in the region, especially the Turkish-Islamic period in general, although the region has lived in a period belonging to the Christian population; architectural works such as monasteries, churches, chapels and rock churches have not been studied in detail. The Ergan (Erkayn-Enkuzik) Church of Hozat, which has survived to the present day by the Byzantine and Armenian periods, is one of the most important Christian religious buildings in the region. The church dated to 424/975, which belongs to the Armenian period, was built in the basilica plan and carries all the subtleties of the art concept of the period with its stone work and plastic ornaments. Due to these features, the subject matter of the article is; In the direction of the study, the architectural aspects were taken into consideration and compared to the other examples.

Keywords: Tunceli, Hozat, Ergan, Stone Decoration, Basilica, Church

Tunceli’nin ya da eski adıyla Dersim’in bilinen en erken tarihi geçmişi bilimsel kazılarda elde edilen arkeolojik bulgulara göre M.Ö. 5500’lere kadar uzanmaktadır. Tarih öncesi bu çağlardan günümüze değin üzerinde varlık göstermiş uygarlıkların izlerini taşıyan bu kadim kent; bilimsel kazı bekleyen höyükleri, dini, askeri ve sivil mimari örnekleri ile her alanda incelenmesi gereken zengin bir kültüre sahiptir. İlin sahip olduğu kültürel zenginliğin hiç şüphesiz önemli bir bölümünü bu topraklarda yaşamlarını idame ettirmiş farklı kültürlere ait inanç ve sanat anlayışlarıyla şekillenen dini mimari eserleri oluşturur. Yöredeki bu mimari yapılar arasında özellikle Türk-İslam dönemi genel olarak incelenmiş olsa da yörede bir dönem yaşamış Hıristiyan nüfusa ait; manastır, kilise, şapel ve kaya kilisesi gibi mimari eserler detaylı bir şekilde araştırılıp incelenmemiştir. Bizans ve Ermeni dönemlerine ait bu mimari eserlerden günümüze ulaşmayı başarmış Hozat ilçesi Geçimli Ergan (Erkayn-Enkuzik) Kilisesi, kısmen ayakta kalabilen bölümleri ile yörede tespit edilen önemli Hristiyan dini yapılardan biridir. Ermeni dönemime ait olan 424/975 tarihli kilise, bazilika planda inşa edilmiş olup taş işçiliği ve plastik süslemeleriyle dönemin sanat anlayışının tüm inceliklerini üzerinde taşımaktadır. Bu özellikleri sebebiyle makalenin konusu oluşturan eser; çalışma doğrultusunda mimari yönleriyle ele alınmış ve diğer örneklerle mukayese edildikten sonra bir sonuca bağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Tunceli, Hozat, Ergan, Taş Süsleme, Bazilika, Kilise