Istanbul, the capital of the Ottoman Empire, which became one of the most important states of the world shortly after its establishment, hosted many foreigners, especially embassy officials, in the XVI. and XVII. centuries. These names made various observations about the Ottoman Empire and Istanbul. These foreigners had written about the daily life of the Ottomans, sometimes exaggerating, sometimes in a funny way and sometimes biasedly and incorrectly. In any case, despite all the negativities, the observations and reports of these people were of the kind that could be considered important. In this study, the cleaning culture of the Turks who lived in the capital Istanbul in the XVI. and XVII. centuries from the eyes of foreigners is evaluated.Both men and women's understanding of cleanliness, skin and body care, and routines they have done to look beautiful are dealed with. In addition, as far as the information allows, the similarities and differences between foreigners and Turks in terms of cleaning and maintenance will be tried to be conveyed. Thus, the narratives of different names, who look and observe the Ottoman world from the outside, on cleaning and maintenance will be evaluated in a comparative way. To put it briefly, the cleaning and maintenance culture of the Turks will be evaluated from the perspective of foreigners.

Keywords: Ottoman State, Travelers, Cleaning, Maintenance, Women, Bath

Kuruluşundan kısa bir süre sonra dünyanın önemli devletlerinden biri haline gelen Osmanlı Devleti’nin payitahtı İstanbul, XVI. ve XVII. yüzyıllarda başta elçilik görevlileri olmak üzere pek çok yabancıyı ağırladı. Bu isimler, Osmanlı Devleti’ne ve İstanbul’a dair çeşitli gözlemlerde bulundu. Bu yabancılar, Osmanlıların gündelik hayatı ile ilgili müşahedelerini bazen abartarak bazen eğlenceli bazen de yanlı ve yanlış bir şekilde kaleme almışlardı. Her koşulda tüm olumsuzluklara rağmen bu kişilerin gözlemleri ve aktardıkları önemli sayılacak türdendi. Bu çalışmada, XVI. ve XVII. yüzyıllarda yabancıların bakışından payitaht İstanbul’da mütemekkin Türklerin, temizlik kültürü değerlendirilmektedir. Gerek erkek gerekse kadınların temizlik anlayışları, cilt ve vücut bakımları, güzel görünme adına yapmış oldukları rutinler ele alınmaktadır. Ayrıca bilgilerin el verdiği ölçüde yabancılar ile Türklerin, temizlik ve bakım konusunda benzeyen ve ayrılan yönleri aktarılmaya çalışılacaktır. Böylece Osmanlı dünyasına dışarıdan bakan, gözlemleyen farklı isimlerin temizlik ve bakım konusundaki anlatıları karşılaştırmalı biçimde değerlendirmeye tabii tutulacaktır. Kısaca ifade etmek gerekirse yabancıların bakışından Türklerin temizlik ve bakım kültürü değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Seyyahlar, Temizlik, Bakım, Kadın, Hamam