Supported by Pontus Greek Emperor Alexis II Comnenos (1297-1330), George Chioniades came from Istanbul to Trebizond and participated in scientific and cultural studies. In order to increase his knowledge in the field of astronomy, he went to Tabrîz, the capital of İlhanlılar in 1295, and joined the lesson of Shamsaddîn al-Wâbkanavî el-Bukharî. He remained in Tabrîz for two years and took astronomy lessons from al-Wâbkanavî. While he was in Tabrîz, he learned Arabic and Persian. He returned to Trebizond with works of astronomy in 1299 (or 1300) and then back to Istanbul. At the beginning of the works that Chioniades brought from Tabrîz and translated by Greek, there are Zîc-i İlhanî of the Nasîrüddîn et-Tûsî, Zîc-i Sanjarî of Abdurrahman al-Khâzinî, Zîc-i ‘Alâ’i of Abdülkerim al-Fahhad's and work related of astrolabe of Shamsaddîn al-Wâbkanavî al-Bukharî. Chioniades, who came to Tabrîz as the archbishop between 1310-1314, had to return after the adoption of Islam by Ilkhaneds. It played an important role in the effects of Ilkhaned astronomy on Byzantine and European astronomy. Especially, the transportation of the ‘Tûsî Couple’ to Nikolas Copernicus to Europe over Byzantium and Venice created an environment the formation of a new Sun-centered universe model.

Keywords: Treabizond, George Chioniades, Tabrîz, Ilkhaneds, Astronomy

Pontus Rum İmparatoru II. Aleksios Komnenos (1297-1330) tarafından desteklenen George Chioniades, İstanbul’dan Trabzon’a gelerek bilimsel ve kültürel çalışmalara katılmıştır. Astronomi alanında bilgisini artırmak için 1295 yılında İlhanlıların başkenti olan Tebrîz’e gitmiş ve Şemseddîn el-Vâbkanavî el-Buharî’nin ders halkasına katılmıştır. İki yıl Tebrîz’de kalmış ve el-Vâbkanavî’den astronomi dersleri almıştır. Tebrîz’de kaldığı sırada Arapça ve Farsçayı öğrenmiştir. 1299 (veya 1300) yılında astronomi içerikli eserler ile birlikte Trabzon’a ve daha sonra İstanbul’a geri dönmüştür. Chioniades’in Tebrîz’den getirerek Rumcaya çevirdiği eserlerin başında Abdurrahman el-Hâzinî’ye ait Zîc-i Sencerî, Nasîrüddîn et-Tûsî’nin koordinatörlüğünde yazılan Zîc-i İlhanî, Abdülkerim el-Fahhad’ın yazdığı Zîc-i ‘Alâ’i adlı eseri ve Şemseddîn el-Vâbkanavî el-Buharî’nin usturlaba ilişkin risalesi bulunmaktadır. 1310-1314 yılları arasında şpiskopos olarak Tebrîz’e ikinci kez giden Chioniades, İlhanlıların İslamiyet’i kabulü sonrasında geri dönmek zorunda kalmıştır. İlhanlı astronomisinin Bizans ve Avrupa astronomisini etkilemesinde önemli bir rolü oynamıştır. Özellikle ‘Tûsî Çifti’ni’ Bizans ve Venedik üzerinden Avrupa’ya Nikolas Kopernik’e ulaştırması Güneş merkezli yeni evren modelinin oluşmasına ortam oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler: Trabzon, George Chioniades, Tebrîz, İlhanlılar, Astronomi