Based on the data concerning foreign trade between 2000 and 2019, this study examines the economic aspect of the relations between Turkey and other Middle Eastern countries. In this context, I aspire to answer the following questions: from the point of view of years and countries, what kind of a picture do trade relations present? What changes have been seen throughout this period? What is the general outlook of foreign trade like? What is the share of the Middle East in Turkey's total foreign trade volume and what has it been like during the period under consideration? Lastly, to what extent have non-economic factors been a determining factor in trade relations between Turkey and other Middle Eastern countries? It can be observed that compared to earlier periods, the relations between Turkey and Middle Eastern countries have been diversified and seen an increase. This picture thus seems compatible with the process of globalization which is characterized by a rise in multi-faceted relations among different countries. This study is based on official figures of the Turkish Statistical Institute various data provided by a number of international organizations. This research has two main findings. First, extraterritorial factors play a determining role on bilateral trade relations. Second, bilateral political and diplomatic conflicts and crisis are not equally reflected on trade relations.

Keywords: Turkey, Middle East, Economy, Politics, Foreign Trade

Bu çalışma 2000-2019 arası dönemde gerçekleştirilen dış ticaret üzerinden Türkiye ile Ortadoğu ülkeleri arasındaki ilişkilerin iktisadi boyutunu tartışmaktadır. Bu çerçevede yıllar ve ülkeler itibariyle ticari ilişkiler nasıl bir seyir izlemektedir, zaman içinde ne tür değişimler meydana gelmiştir, dış ticaretin genel görünümü nasıldır, Türkiye’nin toplam dış ticaret hacmi içinde Ortadoğu’nun payı nedir ve zaman içinde nasıl bir seyir izlemiştir, ekonomik ilişkilerde ekonomi dışı faktörler ne ölçüde belirleyicidir gibi sorulara cevap aranmaktadır. Önceki dönemler ile karşılaştırıldığında Türkiye Ortadoğu ilişkileri bu dönemde hem çeşitlenmiş hem de büyük artış görmüştür. Esasen bu durum adına küreselleşme denilen ve ülkeler arasında artan çok yönlü ilişkiler ile karakterize edilen genel eğilimler ile uyumludur. Bu çalışma TÜİK tarafından yayınlanan resmi veriler ile çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından sunulan verilere dayanmaktadır. Araştırmanın iki temel bulgusu vardır. Bölge dışı faktörler ikili ticari ilişkilerin seyrinde belirleyici rol oynamaktadır. İkincisi, ikili ilişkilerde yaşanan diplomatik ve siyasi ihtilaflar ve krizler ticari ilişkilerde aynı ölçüde karşılık bulmamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Türkiye, Ortadoğu, Ekonomi, Siyaset, Dış Ticaret