İlk kez Kırım Savaşı esnasında telgraf teknolojisi ile tanışan Osmanlı Devleti, zaman içerisinde bu yeni teknolojiyi ülkenin her tarafına götürmek için büyük gayret gösterdi. İlk başlarda ülkenin Rumeli topraklarında ve Batı Anadolu’da yaygınlaşan telgraf zaman içerisinde Anadolu’nun doğusuna doğru hareketine devam etti. XIX. Yüzyılın son çeyreği ve XX. Yüzyılın başları itibariyle Hakkâri İran sınırında oldukça stratejik bir konumda bulunmaktaydı. Telgrafın askerî, siyasî, stratejik ve ticarî açılardan sağladığı fayda yadsınamaz bir gerçektir. Hakkâri özelinde ticarî önemi biraz sönük kalsa da askerî, siyasî ve stratejik açılardan devlete büyük yararlar sağlamıştır. Hakkâri Sancağı’nın merkezi olan Çölemerik’e telgraf hattı 1881 yılı itibariyle ulaştı. Bu tarihten itibaren Sancağın diğer kazalarına da yeni teknoloji götürülmeye çalışıldı. Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nden temin edilen belgeler ışığında gerçekleştirilin bu çalışma ile Van Vilayeti’nden Hakkâri Sancağı’na telgraf hattının çekilmesi süreci aydınlatılacaktır. Telgraf hatlarının çekilmesinde ahalinin yaptığı katkılar, aşiretlerin telgraf hatlarına olan saldırıları, telgrafhane idaresi, telgrafhanelerde görevli memurların arşiv belgelerine konu olan hayat hikâyeleri çalışmamızın odak noktalarından bazılarıdır.

Anahtar Kelimeler: Telgraf, Van, Hakkâri, Telgraf hattı, Haberleşme.

The Ottoman Empire, which was first introduced to telegraph technology during the Crimean War, made great efforts to bring this new technology to all parts of the country. The telegraph, which was first widespread in the Rumelia lands of the country and in Western Anatolia, continued to move towards the east of Anatolia in time. In the last quarter of the 19th century and the beginning of the 20th century, Hakkâri was in a very strategic position on the Iranian border. The benefit of the telegraph in military, political, strategic and commercial terms is an undeniable fact. Although its commercial importance in Hakkâri was somewhat pale, it provided great benefits to the state in military, political and strategic terms. The telegraph line reached Çölemerik, the center of Hakkâri sanjak in 1881. As of this date, efforts were made to bring new technology to other districts of Sanjak. With this study, carried out in the light of the documents obtained from the Ottoman Archives of the Presidency of State Archives, the process of installation of the telegraph line from Van Province to Hakkâri Sanjak will be enlightened. The contributions of the people in the construction of telegraph lines, the attacks of the tribes on the telegraph lines, the telegraph house administration, the life stories of the officers working in the telegraph offices, which are the subject of the archive documents, are some of the focal points of the article.

Keywords: Telegraph, Van, Hakkâri, Telegraph line, Communication.