Van’ın, jeopolitik ve jeostratejik konumu itibariyle eski çağlardan itibaren bilinen bir tarihi vardır. Önceleri askeri bir garnizon hüviyetinde olan Van Kalesi ilerleyen zamanlarda, özellikle de Türk hâkimiyeti döneminde önce kale-şehir sonra da bütün müesseseleri ile bir şehir hüviyeti göstermiştir. Van’ın müstahkem bir kale olmaktan çıkıp dış surların içerisinde şehir hayatına kavuşması ile ilgili somut adımların Ahlatşahların bölgedeki hâkimiyetlerine rastladığı söylenebilir. Kalenin eteklerinde Ulu Cami’nin inşa edilmesi kale dışındaki iskânın en önemli başlangıç noktasıdır. Van 1548 yılında kati olarak Osmanlı hâkimiyetine girmiş ve bir daha el değiştirmemiştir. Ancak uzun yıllar Safevilerin Van ve çevresi için ciddi bir tehdit unsuru olduğu söylenebilir. Van, serhadde olmanın getirdiği dezavantajın etkilerini her zaman hissetmiştir. Van Kalesi Osmanlı Devleti’nin doğudaki en önemli kilit noktası ve adeta ileri karakolu olmuştur. Van ve çevresinde yaşayan insanlar iki önemli gücün arasındaki bir coğrafyada yaşamanın olumsuz etkilerini uzun bir süre yaşamışlardır. Birçok bakımdan elverişli bir coğrafyada olunmasına rağmen istenilen gelişme gösterilememiştir. Mesela hayvancılık faaliyetlerinin beklenilen ölçüde gerçekleştiğini söylemek zordur. Van, kalabalık bir asker nüfusunu bünyesinde barındırdığı için Osmanlı döneminde bir asker şehri olarak da nitelendirilebilir. Şehir en son 1915’de Ermeniler tarafından tamamen yakılınca yeni bir yerde yeniden inşa edilmek zorunda kalınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Van, şehir, fetih, Osmanlı Tarihi

Van has a history that known since ancient times due to its geopolitical and geostrategic position. Van Castle, which was previously a military garrison, later had displayed the identity of a castle-city, and then, became especially during the period of Turkish rule, a city with all its establishments. It can be said that concrete steps towards Van's transition from being a fortified castle to regaining the city life inside the outer walls coincided with the dominance of the Ahlatşahs in the region. The construction of the Great Mosque on the sides of the castle is the most important starting point of the settlement outside the castle. Van came under Ottoman rule in 1548 and that never changed again. However, it can be said that the Safavids were a serious threat to Van and its surroundings for many years. Van has always felt the aspects of the disadvantage of being frontier. Van Castle was the most important key point of the Ottoman Empire in the east and almost became the outpost. People living in Van and its surroundings had experienced the negative effects of living in a geography between two important powers for a long time. Despite being in a favorable geography in many respects, the desired development could not be achieved. For instance, it is difficult to say that livestock activities are realized as expected. Van can be described as a city of soldiers in the Ottoman period as it contains a large military population. When the city was completely burned down by the :Armenians in 1915, it had to be rebuilt in a new place.

Keywords: Van, city, conquest, Ottoman History