19. yüzyıl Azeri sahasının önemli şairlerinden olan Seyyid Ebul-Kasım Nebâtî (Ö.1873), hem klasik Türk edebiyatı hem de halk şiiri tarzında yazdığı manzumeleri ile tanınır. Nimetullahî tarikatına intisap ederek, tarikatının öğretilerini yaymak için çevresine müritler toplamış olan şair, sûfî bir kimliğe sahiptir. 1812 yılında Karadağ’ın Üştibin kasabasında dünyaya gelen Nebâtî, eğitimli ve dindar bir aileye mensuptur. Küçük yaşlardan itibaren babasından aldığı eğitimin yanı sıra, tasavvufi kaynaklarla birlikte, pek çok şairin divanını da okuyup Azerbaycan’ın birçok yerini gezmiştir. Bu sebeple hem sözlü hem de yazılı Azerbaycan edebiyatı ürünlerine aşinadır. Şiirlerinde Mecnûn, Mecnûnşâh, Hançobânî ve Nebâtî mahlaslarını kullanmaktadır. O, İran'da Kaçarlar döneminde yaşamış ve bu dönemin siyasi ve sosyal olaylarının izlerini zaman zaman eserlerine yansıtmıştır. Yaşadığı karmaşık ve sıkıntılı zamanlar, kişiliği üzerinde derin bir tesir bırakmış; şiirlerinde, dünya görüşünü kararsız, çelişkili, bazen de karamsar bir biçimde ortaya koymasına neden olmuştur. Bazen Zerdüşt, bazen mülhid bazen de Agnostik olarak tarif edilen şairin, Hz Ali'ye olan derin sevgisi ve bağlılığı eserlerinden kolayca anlaşılabilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Nebâtî, 19. yüzyıl Azeri Şiiri, Nimetullahiyye Tarikatı
|