Çalışmamızda, Bosna Hersek’teki Kethüda Camisi Haziresi’nde yer alan Osmanlı Dönemi mezar taşları incelenmiş ve bu taşlar çevre bölgedeki ve Anadolu’daki Osmanlı Dönemi mezar taşları ile malzeme, teknik, süsleme ve form bakımından benzerlikleri ve farklılıkları açısından kıyaslanmıştır. Kethüda Camisi Haziresinde 17 tane mezar taşı tespit edilmiştir. Bu taşların 14 tanesi 19. yüzyıla, 1 tanesi 16. yüzyıla aittir. 2 mezar taşının ise kitabesi bugün harap vaziyette olduğundan tarih ibaresi okunamamaktadır. Taşların 13 tanesi erkek mezar taşına, 3 tanesi kadın mezar taşına aittir. 1 tanesinin kitabesi oldukça silik olduğunda kimliği saptanamamıştır. Taşların genelinde sadece baş taşı vardır. Sadece 1 tanesinde hem ayak hem de baş taşı mevcuttur. İncelediğimiz taşların malzemesi 5 tanesinde kireç taşı, 12 tanesinde ise taş malzemedir. Kitabeli ve süslemeli mezar taşları yüzeyi oyularak kabartma görünümünde verilmiştir. Mezar tipi olarak 16 tanesinde toprak mezar, 1 tanesinde ise çerçeveli mezar tipi yer almaktadır. Mezar taşları kendi içerisinde 12 tanesinde başlıklı kare kesitli, 4 tanesinde sekizgen, 1 tanesinde üçgen tepelikli düşey dikdörtgen gövdeli tip olarak tasnif edilmiştir. Erkek başlık tiplerinde 9 tanesinde kavuk, 1 tanesinde sarıklı fes kullanılmıştır. Kadın başlık tiplerinde ise 2 tanesinde tepesi düz biten başlık türü kullanılmıştır. Yazı tipi olarak, mezar taşların 14 tanesinde nesih, 2 tanesinde sülüs, 1 tanesinde ta’lik yazı tipi görülmektedir. Süsleme konusu olarak bitkisel, mimari ve geometrik unsurlar kullanılmıştır. Mezar taşlarından 2 tanesinin mesleği başkâtip ve müftü olarak belirtilmiştir. Diğerlerinde meslek belirtilmemiştir. Bosna Hersek’teki Kethüda Camisi Haziresi’nde yer alan Osmanlı Dönemi mezar taşları, Anadolu’daki Türk ve Osmanlı mezar taşı geleneğini devam ettirmiştir. Bu mezar taşları Boşnaklar için sadece bir tapu senedi değil, aynı zamanda milli bir kimlik meselesidir.
Anahtar Kelimeler: Kethüda Camisi, Mezarlık, Mezar Taşları, Süsleme, Osmanlı
|