XX. Yüzyıl’da emperyalizm hız kesmeden yayılmaya devam ederken, sömürgeciliğe karşı mücadele etme fikri giderek şiddetini arttırmıştır. Anti-emperyalist mücadele fikrinin en önemli tezahürlerinden biri de Anadolu topraklarında meydana gelmiştir. Özellikle İngiltere ve Fransa’nın yayılmacı fikirlerin başını çektiği dönemde Türk ve Rus hükümetleri sömürgecilerin faaliyetlerine karşı ortak tavır alarak gizli bir ittifak kurmuştur. İki ülkenin de geçiş dönemi yaşadığı yıllarda kurulan gizli ittifak, emperyalizmin bu ülkeleri tamamen sömürmesine engel olmuştur. Ancak kuruluş sürecini tamamlayan Sovyet Rusya’nın, emperyalizm konusunda diğer devletlerden geri kalmadığı kısa zaman sonra anlaşılmıştır. Rus emperyalizmi, Çarlık Rusya’dan sonra bu defa da Sovyet Rusya olarak karşımıza çıkmıştır. Sovyet Rusya’nın yayılmacı politikalarının ilk önce Azerbaycan’da ortaya çıkması, Bolşeviklerin asıl amaçlarını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler: Millî Mücadele, Mustafa Kemal Paşa, Azerbaycan, Sovyet Rusya.

While the imperialism continued to significantly expand in the 20th century, the idea of fighting against colonialism was increasingly violent. One of the most important manifestations of the idea of anti-imperialist struggle has come to fruition in Anatolia. Especially during the period when the expansionist ideas of England and France were leading, the Turkish and Russian governments formed a secret alliance by taking a common attitude towards the activities of the colonialists. The secret alliance, which was established during the years when two countries were going through a period of transition, prevented these countries from being swallowed by imperialism. However, after a while, it appeared that the Soviet Russia, which had completed the establishment process by that time, did not fall behind the other states in regard of the imperialism. This time Russian imperialism has emerged as a Soviet Russia after Tsarist Russia. The fact that the new policies of the Russians have emerged in Azerbaijan for the first time has enabled the real purpose to be deciphered.

Keywords: National Struggle, Mustafa Kemal Pasha, Azerbaijan, Soviet Russia.