Bu çalışma Ermeni milliyetçiliğinin Marksizm’den türediğini ortaya çıkartarak, Ermeni milliyetçiliğinin Marksizm ile zıt olduğuna dair mevcut görüşü eleştirmeyi ve Ermeni milliyetçiliği ile ilgili farklı bakışı önermeyi amaçlamaktadır. Bu araştırmada Marksizm’in Ermeni milliyetçiliğinin omurgasını nasıl oluşturduğuna ve Ermeni Apostolik Kilisesi’nin Marksizm’den nasıl etkilendiğine dair sorulara cevap vermeye çalışılmıştır. Ermeni milliyetçiliği Marksist karşıtı bir fikir gibi görülürken Ermeni örgütlerinin etkilendiği görüşler ve içerdikleri Marksist unsurlar dikkate alındığında Marksizm’den türeyen “sol çevre milliyetçilik” olarak yorumlanabilir. Diğer yandan, Ermeni milliyetçiliği aynı zamanda şovenizme dayanan “merkezi milliyetçilik” boyutunu da taşımakta ve bu durum komünizme yönelik devrim ve sınıf çatışmasının milliyetçilik ve ulusal kimlik meselesini tam olarak halledemeyeceğini açık şekilde göstermektedir. Ermeni Apostolik Kilisesi’ne bakıldığında, kilise başlangıçta Marksizm karşıtı muhafazakâr yapıya sahipken, 1836 yılında Ermeni Millet Nizamnamesi onaylandıktan sonra oluşan durumdan dolayı kilisenin kendi yapısı içinde Ermeni milliyetçileri ve Marksistlerin etkisi önemli derecede artmıştır. Sonunda Ermeni Apostolik Kilisesi Marksizm’e dayalı Ermeni milliyetçi hareketiyle beraber hareket etmeye başlamıştır.
Anahtar Kelimeler: Ermeni Milliyetçiliği, Marksizm, Sol-Çevre Milliyetçilik, Ermeni Kilisesi, Ermeni Millet Nizamnamesi
|