Damgalar, boyların ve milletlerin etnik kültürlerini ortaya çıkarmak, onlar arasında karşılaştırma yapmak ve onların benzerlik ve farklılıklarını belirlemek için önemli bilgi kaynaklarıdır. Tarihin ilk çizgeleri olan mağara resimlerinde, mezarlarda, dokumalarda ve anıtlarda karşılaştığımız damgalar, geçmiş uygarlıklar ve kabileler hakkında bizlere bilgi verirler. Damgalar, göçebe toplulukların yaşayış tarzlarını, yayıldıkları alanları, göç yollarını ve diğer boylar ile ilişkilerini anlamamıza yardımcı olurlar. Göçebe toplumlar için önemli olan at ve koyun gibi hayvanların üzerinde işaret olarak kullanılan damgalar, Orta Asya’da dokunan dokumalarda, sembolik ve mitolojik anlamlar içeren bir iletişim aracı olarak kendini göstermiştir. Çeşitli sütunlar, taşlar, dokumalar ve kalkanlarda sıklıkla karşımıza çıkan Kotshak damgası da birçok medeniyette süsleme elemanı olarak kullanılmış ve her toplumda farklı şekillerde kendini göstermiştir. Antik uygarlıkların sanat eserlerinde de kullanılan bu damga, süsleme elemanı olarak bazen geometrik bazen de bitkisel formda ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, Anadolu halılarında kullanılan Kotshak damgasının, çıkış noktası, dokumalarda tasarım elemanı olarak nasıl göründüğü, hangi yörelerde kullanıldığı ve damganın nasıl evrim geçirdiği incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Antik Uygarlıklar, Orta Asya, Anadolu, Dokuma, Kotshak damgası.

Stamps are important sources of information to reveal the ethnic cultures of tribes and nations, to make comparisons between them and to identify their similarities and differences. The stamps we encounter in cave paintings, tombs, weavings and monuments, which are the first figures of history, give us information about past civilizations and tribes. Stamps help us to understand the lifestyle of the nomadic communities, the areas in which they spread, their migration routes and their relationships with other tribes. The stamps used as signs on animals such as horses and sheep, which are important for nomadic societies, have manifested themselves as a communication tool with symbolic and mythological meanings in textiles woven in Central Asia. The Kotshak stamp, which is frequently encountered in various columns, stones, weavings and shields, was also used as an ornamental element in many civilizations and showed itself in different ways in every society. This stamp, which is also used in the artworks of ancient civilizations, appears in geometric and sometimes vegetal forms as an ornamental element. In this study, the starting point of the Kotshak stamp used in Anatolian carpets, how it appears as a design element in weaving, in which regions it is used and how the stamp evolved will be examined.

Keywords: Ancient Civilizations, Central Asia, Anatolian, Weaving, Kotshak stamp