Bir arada yaşama kültürünün temelleri olan işbirliğini ve işbölümünü tehdit edenleri tenkil, te’dib ve tecrid vb. müeyyideler ile cezalandırma düşüncesi hapishane kurumlarının ihdasına sebep olmuştur. Bu kurumların kurgusu ise yaptırım yetkisine sahip siyasal otoritenin hususiyetlerine göre kurumsallaştırılmıştır. Osmanlı özelinde mezkûr kurumsallaşma sürecinin seyr ü seferi, bahse konu tespitin bir temsilidir. Beylik döneminin dengeci politikaları, tenkile dayalı yaptırımları, İstanbul’un fethiyle dillendiren emperyal iddialar te’dibe istinad müeyyideleri, ıslahat asrı devlet yapılanması ise tecridi telkin eden teskin cezaları ön plana çıkarmıştır. Devletin hususiyetlerine ilişkin yaşanan değişimlerin ceza sistemindeki hasılatının son perdesi olan hapishaneler, Van vilayeti özelinde tasvir edilmeye çalışılmıştır. Araştırmada dönemler arası bir karşılaştırma yapılarak hapishane sisteminin ortaya çıkışına ve bu sistemin Amerika ve Avrupa’daki örnekleri dikkate alınmış, nasıl güncellendiğine ilişkin uzunca bir mukaddime sonrasında mezkûr birikimin Van vilayeti özelinde uygulanma çabalarına yoğunlaşılmıştır. Bu yoğunluk, arşiv vesikaları başta olmak üzere konu hakkında kaleme alınmış araştırma eserler, makaleler ve tezler üzerinden anlaşılır kılınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Van, Ceza, Hapishane.

The idea of punishing those who threaten cooperation and division of Labor, which are the foundations of a culture of coexistence, with sanctions such as Exile, subjugation of rules and isolation, has led to the creation of prison institutions. The construction of these institutions is institutionalized according to the characteristics of the political authority with sanctioning authority. In Ottoman private, the course of the institutionalization process is a representation of the determination. The equilibrium policies of the Beylik period, the sanctions based on exile, the imperial claims expressed by the conquest of Istanbul, the sanctions based on subjugation, and the state structure of the Reformation century brought to the fore the consolation penalties that inculcated isolation. Prisons, which are the last curtain of the proceeds of changes in the criminal system related to the characteristics of the state, were tried to be depicted in the special Van province. After a long period of comparison, the emergence of the prison system and the examples of this system in America and Europe were taken into account and the efforts to implement the mentioned accumulation in the province of Van were focused on how it was updated. This intensity has been tried to be understood through research works, articles and theses written on the subject, especially archival documents.

Keywords: Ottoman, Van, Punishment, Prison.