Gevaş’ta Ortaçağ ve sonrası İslam dönemine ait kültür varlıkları kısıtlı olarak günümüze ulaşmıştır. Bu anlamda ilçenin İslam dönemlerine ait en önemli eser grubunu tarihi mezarlıklar ve mezar taşları oluşturmaktadır. Gevaş ve çevresinde Türk-İslam dönemine ait tarihi değer taşıyan dört mezarlık bilinmektedir. Hişet, Beyler, Misra ve Görentaş Köyü Mezarlığı olarak isimlendirilen bu mezarlıkların yanı sıra Gevaş’ta bilinmeyen bir tarihi mezarlık, Dilmetaş (Zive-Hacızive) Köyü’nde bulunmaktadır. Bugün de kullanılmaya devam eden mezarlık, önemli bir ziyaretgâh konumundaki Hacı Zübeyd (Zübeyd-Zive) Türbesi’nin etrafında gelişmiştir.
Dilmetaş Köyü mezarlığında tespiti yapılan mezarların büyük bölümü 19. yüzyıl sonu- 20. yüzyılın başına aittir. Bununla birlikte kitabesi çözümlenerek M.1524-1525 yılına ait olduğu belirlenen bir mezar, burada tespit edilen en erken tarihli mezardır. Mezarlığın 16. yüzyıldan itibaren kullanıldığını belgeleyen baş şahidesinin ön yüzündeki usta kitabesi, bölgenin mezar taşı geleneği açısından farklı bağlantıların kurulmasına da yardımcı olmaktadır.
Gevaş’taki diğer mezarlıklara göre daha geç örnekleri içinde barındıran Dilmetaş Köyü Mezarlığı’ndaki şahideler, yörede geleneğin güçlü biçimde devam ettiğinin de göstergesidir. Büyük çoğunluğunun halkın saygı duyduğu manevi şahsiyetler ve bey ailelerine ait olduğu tespit edilen bu mezarlar, bölgenin yakın dönem siyasi yaşamı ve inanç kültürü hakkında da kaydadeğer bilgiler sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Mezarlık, mezar taşı, şahide, sanduka, kitabe
|