Birçok araştırmacının, Farsça şiir dönemleri üzerine yaptıkları tespitlerde, X. ve XI. yüzyılın ilk yarısında yani Sâmânîler ve sonrasında Gazneliler dönemine denk gelen zaman diliminde yazılan şiirlerin gerek konu gerekse dil açısından İran’ın millî ruhunu, düşüncesini, Farsçanın arı kullanımını yansıtan birer ayna oldukları belirtilir. Dönem şairlerinin şiirlerinde Arapça kelimelerden mümkün olduğunca uzak durarak sade dil kullanmaları, bilimsel-teknik kavramlardan kaçınmaları, doğal teşbihler-tasvirler oluşturmaları, basit, kullanılmamış mazmunlarla kısa vezinleri ve bahirleri tercih etmeleri, temalarını millî gurur, hamasî düşünce ve bağımsızlık üzerine temellendirmeleri dönemin baskın şiir özellikleri olarak kabul edilmektedir. Rûdekî, Dakîkî, Firdevsî, Ferruhî-yi Sistânî, Unsurî, Menûçehrî, Zeynebî, Mesʿud-i Râzî gibi İran’ın büyük şairleri eserlerini bu dönemde, bu özelliklere uygun biçimde yazmışlardır. Ebû Nazar Abdulaziz b. Mansûr Ascedî-yi Mervezî de (ö.1040?), XI. yüzyılın önde gelen şairlerindendir. Gazneli Mahmûd ve oğullarının methiyecilerinden olan şairin divanı günümüze kadar ulaşmamış olsa da şiirleri dağınık olarak bazı mecmua, tezkire ve risalelerde bulunmaktadır. Özellikle, Gazneli Mahmûd’un Hindistan seferinde Sumenât’ı fethetmesi üzerine söylediği kasidesine birçok tezkirede yer verilmektedir. Fars şiirinin belirtilen dönemi üzerine yapılan araştırmalarda, Ascedî-yi Mervezî’nin önemli bir şair olduğu belirtilmesine karşın hayatı ve eserleri hakkında yeterli bilgi bulunmamasından bahsedilmektedir. Çalışmada mevcut kaynaklar derlenerek, şairin hayatı ve edebî üslubu hakkında bilgi verilecek, yapılacak değerlendirmeleri desteklemek amacıyla şiirlerinden örnekler sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler: İran Edebiyatı, Sebk-i Horâsânî, Ascedî-yi Mervezî, Gazneli Mahmûd

It is stated by the many researchers that the poems written in the 10th century and in the first half of the 11th century namely in the time period corresponding to Samanid and later Ghaznavid era are the mirrors reflecting the national spirit and thought of Iran. In the poems of the period poets, especially in the 10th century, using a simple language, staying as far as possible from the Arabic words, avoiding scientific-technical concepts, creating natural descriptions and depictions, preferring short quotes and bahirs with simple and untapped subjects, basing poetry themes on national pride, epic thought and independence are considered to be the dominant poetic features of the period. The great poets of Iran such as Rudaki, Daqiqi, Ferdowsi, Farrukhi Sistani, Unsuri, Manuchehri, Zaynabi, Masud Razi had written their works in this period. Abu Nazar Abdul Aziz ibn Mansur Asjadi Marvazi (d.1040?) is one of the leading poets of the 11th century too. Although Asjadi had praised Mahmud of Ghazni and his sons with his poems, his diwan hasn’t reached present time, but his poems are scattered in some risales and tezkires. Especially, his poem about the Mahmud of Ghazni's conquest of Sumenat in India is included in many tezkires. In the studies conducted on the period of Persian poetry, although Asjadî Marvazi is stated to be an important poet, there is not enough information about his life and works. In this study, the present sources will be compiled and information about Asjadi Marvazî's life and literary style will be given and examples of his poems will be presented to support the evaluations.

Keywords: Iranian Literature, Sabk-i Khorasani, Asjadi Marvazi, Mahmud of Ghazni.