Hemen her topluluğun edebiyatında görülebilen kıskançlık teması, Türk edebiyatında, özellikle dîvân şiirinde oldukça ağırlıklı bir yere sahiptir. “Kıskançlık” kelimesi kapsamında ifadesini bulmuş olarak hased kavramından namus anlayışına kadar kıskançlığa dair pek çok farklı duruşun şiire dökülmüş halini, klasik edebiyatımızda görebilmekteyiz. Bilhassa âşık, sevgili ve rakip üçgeni arasındaki ilişkide karşımıza çıkan kıskançlık duygusu, en fazla âşığın rakibe yönelik hislerini karşılar. Söz konusu temayı, dîvân şiirimizde, genel bir tasnifle dört ayrı sahada değerlendirmemiz mümkündür: Sevdiğini kıskanma, rakip şairi kıskanma, “öteki”ni kıskandırma ve tasavvuftaki gayret kavramına işaret edici kıskanma. Her biri için daha detaylı ve müstakil araştırmalara imkân tanımak istidadındaki bu dört alanı tespit, bu makaleye temel oluşturmaktadır. Bu yazıda, kıskançlık temasının yalnızca dîvân şiirindeki işleniş tarzları üzerinde durulmuş olduğuna dikkat çekerek aynı konunun âşık-saz edebiyatında ve Tanzimat’tan sonraki dönemlerin edebiyatlarında da araştırılabilir bir saha olduğunu belirtmeliyiz. Sonuç itibariyle, bu çalışmada -makale sınırları içinde kalınarak- ilgili metinlerden seçilmiş örneklerle kıskançlık kavramının klasik şiirimizdeki yansımalarına dikkat çekilmesi ve daha kapsamlı bilimsel çalışmalara yol açılması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler: şiir, dîvân, kıskançlık

The theme of jealousy that can be seen in the literature of almost every community has a predominant place in Turkish literature, especially in religious poetry. We can see in our classical literature the poetry of many different stances about jealousy from the concept of hased to the understanding of honor with the phrase "jealousy". It is possible to evaluate the theme in the same way, in a general classification, in four different scenes: jealousy of beloved, jealousy of competing poetry, envy of the "other" and envy of the concept of "effort" in Sufism. Identifying these four areas of opportunity to provide more detailed and independent research for each of them is the basis for this article. In this article, we should emphasize that the theme of jealousy only focuses on the way of performing in the poetry of poetry, and we should mention that it is a searchable field in poetry-poetry literature and literature of the period after Tanzimat. As a result, in this study, it was aimed to draw attention to the reflection of the concept of jealousy in the classic wisdom with the examples selected from the related texts (within the borders of the article) and to lead to more comprehensive scientific studies.

Keywords: poetry, divan, jealousy