Bu araştırma 19. Yüzyıl Türk toplum yapısında Amerikan kolejlerinin sosyolojik etkilerini incelenmeyi amaçlamaktadır. Bu incelemenin kapsamını 1839–1922 yılları arasında faaliyet göstermiş olan sekiz Amerikan koleji ve bu kolejlerde yürütülen sosyal, siyasal, dini ve teknik eğitim oluşturmaktadır. Betimsel yönteme dayalı olarak gerçekleştirilen bu araştırmada, veri toplanma aracı olarak yazılı belgelerden yararlanma, diğer bir deyişle doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında toplanan veriler İstanbul Rıza Paşa Yokuşu’nda bulunan ve Türkiye’de açılmış olan Robert Kolej haricindeki diğer kolejleri kurmuş ve bu kolejlerin hamiliğini üstlenmiş olan Amerikan Board Heyeti Arşivleri, konuyla ilgili yerli ve yabancı kaynaklar ile Amerikan okullarını kuran ya da bu okullarda faaliyet göstermiş olan kişilerin yayınlanmış araştırmaları ve anılarından yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda Amerikan kolejlerinin 19. yüzyıl Türk toplumunda çeşitli maddi kültür unsurlarını değiştirmenin yanında özellikle din, dil, edebiyat, sanat, bilim, eğitim gibi kültürün manevi unsurlarını da değiştirmeye çalıştığı, bu durumun ise başta içinde yaşanılan kültüre yabancılaşma olmak üzere çeşitli olumsuzlukları beraberinde getirdiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Türkiye’de faaliyet göstermiş olan Amerikan kolejlerinde yürütülen dini eğitim ve sosyal faaliyetlerin tüm kolejlerde yoğun bir şekilde verilerek, bu yolla kültürel yapının dönüştürülmeye çalışıldığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Kültür, kültürel değişim Amerikan kolejleri
|